تحلیل محتوا

روش تحلیل محتوا، روشی علمی برای تفسیر متن است که نتایج به دست آمده از طریق آن، دارای اعتبار بالایی می‌باشد. این شیوه، از جمله روش‌های تحقیقی است که در حوزۀ علوم انسانی کاربرد دارد.

مراحل تحلیل محتوا

1- تعیین محتوا

2- تعیین دقیق نوع روش و فن انتخاب شده (کد گذاری بسته – کد گذاری باز)

در کد گذاری بسته مقولات از قبل تعیین شده سپس به متن مراجعه می شود و جملات تحت عنوان یکی از مقولات قرار می گیرد. (بیشترین کاربرد در حوزه علوم اجتماعی، علوم سیاسی و کتاب های ادبیات)

در کد گذاری باز بدون پیش فرض به متن مراجعه کرده و مقولات بر اساس تحلیل متن استخراج می شود. (بیشترین کاربرد در حوزه علوم انسانی و علوم قرآن و حدیث)

3- ترسیم جدول تحلیل محتوا

4- تحلیل و کشف مضامین :

-موضوع اصلی

-مضامین: دستیابی به مضامین مستلزم مطالعه عمیق و دقیق متن و تأمل جامع و کامل بر جنبه‌های آشکار و زوایای پنهان آن

 

ردیف	جمله	موضوع اصلی	مضامین (نقاط تمرکز)	کد
1	الف		1	A1
			2	A2
			3	A3
2	ب		1	A4
			2	A5

 

 

 

 

 

 

 

متناسب با متن انتخاب شده، به این جدول، ستون های دیگری مانند جهت گیری، قالب بیانی، مخاطب و ... می تواند اضافه شود.

5- اعتبار سنجی روش:

-توسط همان محققان با فاصله زمانی 

- توسط محققان دیگر

-توسط نخبگان

 

6- استخراج نتایج کمّی (تحلیل کمّی) :

-سنجش فراوانی کلمات

-سنجش فراوانی موضوعات

-سنجش فراوانی جهت گیری ها، قالب بیانی، مخاطب و...

تحلیل های کمی به محقق کمک می کنند تا بیشتر با ساختار عناصر و مؤلفه های به کار رفته در آن آشنا شود. تحلیل های کمی راه ورود برای تحلیل های کیفی را هموار کرده و نشان می دهند که محقق بر اساس چه مبنایی به تحلیل های کیفی پرداخته است.

7- تحلیل کیفی:

-دسته بندی مضامین مشترک و استخراج مفاهیم  

-دسته‌بندی مفاهیم مشترک و استخراج مقوله‌ها

نتایج: 

-مدل سازی

-ارائه نظریه جدید

-اثبات یا بطلان نظریه سابق

-مقدمه برای تحلیل گفتمان

 

مقوله	مفهوم کلی	مفهوم	مضامین	کد
الف	الف-1	1
		2
		3
	الف-2	3
		4

 

نتایج تحلیل محتوا:

 مدل سازی

 ارائه نظریه جدید

 اثبات یا بطلان نظریه سابق

 مقدمه برای تحلیل گفتمان